21.yüzyıl çalışanlar için de oldukça hızlı bir değişimi beraberinde getirdi. Özellikle kariyer yönetimi konusunda kaygı yaşayan, sürdürülebilirlik konusundaki belirsizlikle başa çıkmaya çalışan birçok insan mevcut. Bu kaygılar sonucu geliştirilen “-meli, -malı” şeklinde cümleler ve çalışanların kendilerini şartlamaları, bir çeşit kaygılarla mücadele etme şeklidir. Örneğin “başarılı olmalıyım, daha fazla enerji harcamalıyım, gözle görülür bir fark yaratmalıyım” şeklindeki düşünceler, bunları yaparsam iş hayatımda korku yaşamam, gibi bir denklemin öncülüdür.

Başarısızlık Korkusu Yaşadığımızı Nasıl Anlarız?

Başarısızlık korkusu yaşayan insanlarda

-Yeni şeyler deneme korkusu

-Kişinin kendisini sabote etmesi; ertelemek, yoğun kaygı veya hedefleri takip edememe

-Mükemmeliyetçilik; “yalnızca mükemmel olursam bu korkuyu yaşamam” düşüncesi

-Kontrolü kaybetme hissi

-Güçsüzlük

-Çaresizlik

gibi olumsuz düşünceler ve kaygılar görülebilir.

Neden Başarısızlık Korkusu Yaşarız?

Başarısızlık korkusu geçmiş olumsuz yaşam deneyimlerimizden ileri gelebilir. Birkaç maddede ele alacak olursak;

1-Eleştirel Ebeveyn Tutumları: Yapılan davranışlar karşısında sürekli eleştiri altında olan ve destekliyici tutum göremeyen insanlar, harekete geçme konusunda tedirginlik yaşar. Bu tedirginliğin geliştirilmesine sebep olan eleştirel yaklaşım, hata yapma korkusunu besler. Elbette bu da iş hayatında başarısızlık korkusu geliştirilmesine sebep olur.

2-Başarısızlık Tanımı: Öğrenmek, taklit ve deneyimler yoluyla gerçekleşir. Bu sebeple başarının tanımı da öğrenme sürecimize göre değişkenlik gösterir. Bazı insanlar için başarı, bir şeyi planladığı gibi başaramamak anlamı gelir. Bu da beklentileri karşılama noktasında kendilerine yüklenmelerine sebep olabilir.

3-Mükemmeliyetçilik: Başarısızlık korkusu bazen altta yatan bir mükemmeliyetçilik duygusuna bağlıdır. Kendilerine yüksek standart belirleyen, gerçek üstü hedefler koyan bir insanın başarısızlıkla karşılaşması olası bir durumdur. Bu sebeple bu başarısızlığın korkusunu yaşamak kaçınılmaz olacaktır.

4-Travma: Önceki yaşam deneyimlerinde karşılaştıkları çaresizlik durumları, tekrar aynı şeyin olacağı konusunda bir korku yaşamayı beraberinde getirebilir. Örneğin sunum yaparken kalp çarpıntısı yaşayan ve hata yapan bir insan bir sonraki deneyimine de bu durumu aktarabilir ve aynı şeyi yaşayacağını düşünebilir.

Başarısızlık Korkusuyla Başa Çıkmak

Dünyanın en ünlü karikatüristlerinden Scott Adams, başarı ve başarısızlığa şu şekilde yaklaşmıştır; Hedefler kaybedenler içindir, hedefler koymayın.

Scott bu durumu; “Elinde ok ve yayla bir at üzerinde hızla giderken, sisli bir ormanda hareket eden bir hedefi vurmaya çalışmaya benziyor, üstelik elinizde sadece tek bir ok varken.” şeklinde bir örnekle açıklıyor.

Yani şartladığımız noktalar için çaba sarf ederken, yapabildiklerimi gözden kaçırmamız günün sonunda bizleri mutsuz ve umutsuz hissettirebilir. Bu sebeple;

1-Küçük ve gerçekçi hedefler belirlemek

2-Bir korku listesi oluşturmak

3-Sonuç yerine sürece odaklanmak

4-Başarısızlığın tanımını yeniden yapmak

ve tüm bu süreçlerde kendimize şefkatle yaklaşmak, başarısızlık korkusuyla mücadele etmek için yardımcı olacaktır.

Yazar: Psk. Barış Özkoparanoğlu